به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، تا سال‌ها پیش فرایند معاملات ملک به این صورت بود که بعد از توافق طرفین برای خرید و فروش یک ملک، خریدار و فروشنده به بنگاه می‌رفتند و قولنامه‌ای نوشته و امضا می‌شد و هیچ پایگاهی برای ثبت و نگهداری از این معاملات، به صورت یکپارچه وجود نداشت. همین موضوع یعنی نداشتن اطلاعات کافی از تعداد و حجم معاملات، به مرور مشکلات مهمی مانند کلاهبرداری در زمینه معاملات املاک به وجود آورد.

با توجه به اینکه قولنامه‌ها اعتبار و تضمین لازم را نداشتند و تنها به عنوان یک پیش‌نویس در معاملات می‌توان از آن استفاده کرد، دریافت کد رهگیری برای معاملات خرید و فروش و همچنین قرارداد‌های اجاره در بازار مسکن، اجباری شد. در این نوشته قصد داریم به شرایط و چگونگی دریافت کد رهگیری و مزیت‌های آن بپردازیم. با ما همراه باشید.

کد رهگیری چیست؟
سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور که TMIS نامیده می‌شود، در آذر ۱۳۸۷ به منظور شفاف‌سازی اطلاعات معاملات املاک ایران و ساماندهی امور مسکن و اتصال معاملات با سایر سامانه‌ها، راه‌اندازی شد. در این سامانه، استعلام کد رهگیری معاملات مسکن، اطلاعات مشاورین مجاز در ۳۱ استان کشور، تعرفه خدمات املاکی‌ها، دستورالعمل‌ها، فرم‌های ثبت نام و درخواست صدور گواهی الکترونیکی در دسترس عموم قرار دارد.

 

از سال ۸۷، تمامی خریداران و فروشندگان موظف شدند تا با ارائه مدارک به یک مشاور املاک، از طریق سامانه‌ی ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور مشخصات ملک خود را ثبت کنند. پس از تایید و پرینت گرفتن اطلاعات، یک بارکد دوبعدی در سمت راست قرارداد (که در سه نسخه تنظیم می‌شود) حک می‌شود. این بارکد شامل مشخصات معامله (نام خریدار، آدرس خریدار، فروشنده، مستاجر، آدرس کامل ملک) می‌باشد. کد رهگیری املاک ۱۳ رقمی است و از طریق پیام کوتاه به فروشنده و خریدار فرستاده می‌شود. از نظر اتحادیه مشاوران املاک و شورای حل اختلاف، معاملاتی معتبر هستند که حتما در متن مبایعه‌نامه کد رهگیری ذکر شده باشد.

چرا باید کد رهگیری بگیریم؟

 

در معاملات همیشه یکی از نگرانی‌های طرفین قرارداد این است که مبادا کلاه سرشان برود و رایج‌ترین نوع کلاهبرداری این است که شخصی ملکی را به چند نفر می‌فروشد. دریافت کد رهگیری به طرفین قرارداد اطمینان می‌دهد که معامله‌شان معتبر است و مشکلی ندارد. اگر قولنامه‌ای کد رهگیری داشته باشد، فروشنده ملک نمی‌تواند ملک را به چند نفر بفروشد. زیرا بلافاصله پس از صادر شدن کد رهگیری برای اولین معامله، کد پستی ملک معامله شده در سامانه سراسری معاملات مسکن، ملک قفل می‌شود و در فهرست املاک فروش رفته قرار می‌گیرد.

کد رهگیری می‌تواند شما را از میزان بدهی ملک به بانک‌ها آگاه سازد. حتی میزان بدهی مالیاتی صاحب ملک نیز از طریق سامانه ثبت معاملات ملکی قابل تشخیص است.

 

ویژگی کد رهگیری، بارکد دو بعدی حک شده در بالای قرارداد است که تمامی مشخصات را ذخیره می‌کند و امکان جعل و مخدوش شدن مبایعه‌نامه را به طور کامل از بین می‌برد.

همچنین با داشتن کد رهگیری می‌توان از قرار گرفتن آن در طرح‌های شهرداری مانند فضای سبز یا مترو و … مطلع شد.
با دریافت کد رهگیری فروشنده نمی‌تواند به تعهدات خود عمل نکند یا قیمت ملک را بالا ببرد. در معاملات این مشکل بسیار پیش می‌آید که با بالا رفتن قیمت ملک، فروشندگان درخواست مبلغ بیشتری می‌کنند و یا تصمیم به فسخ معامله می‌گیرند.
قرارداد‌هایی که دارای کد رهگیری هستند در مراجع قضایی اعتبار زیادی دارند و به راحتی می‌توان نسبت به حقوق از دست رفته هریک از طرفین قرارداد اقدام کرد. مثلا مالک با در دست داشتن قرارداد دارای کد رهگیری می‌تواند مستاجر را وادار به تخلیه به موقع ملک کند و به راحتی می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه کرده و شکایت کند. فروشنده ملک نیز می‌تواند در صورت عدم دریافت مبلغ معامله و با در دست داشتن قرارداد، موضوع را پیگیری کند.
در صورتی که معاملات انجام شده دارای کد رهگیری نباشند، وزارت اقتصاد برای آن‌ها حساب مالیاتی صادر نمی‌کند. همچنین با استفاده از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات، رسیدگی به شکایات نیاز به نامه‌نگاری ندارد. به این صورت که اگر بنگاه‌داری شاکی داشته باشد، توسط اتحادیه مشاوران املاک حق انتفاع از او گرفته می‌شود.
دو طرف معامله برای اطمینان از صحت کد رهگیری دریافت شده می‌توانند با مراجعه به سایت سامانه ثبت معاملات و املاک کشور، کد ملی و کد رهگیری دریافت شده را وارد کنند و از صحت قرارداد اطمینان حاصل کنند.
مزیت دیگر اینکه اگر شما در شهر‌هایی که طرح ترافیک در آن‌ها برقرار است زندگی می‌کنید و خانه‌ای که اجاره کرده‌اید در محدوده طرح ترافیک قرار دارد، برای استفاده از امتیازاتی که برای ساکنان در طرح ترافیک برای عبورو‌مرور درنظر گرفته شده است حتما باید قراردادی داشته باشید که دارای کد رهگیری باشد و در غیر این صورت نمی‌توانید برای دریافت این امتیازات اقدام کنید.

چگونه کد رهگیری بگیریم؟

۱-اولین قدم برای گرفتن کد رهگیری، باید توسط مشاوران املاک برداشته شود. آن‌ها باید بعد از اینکه در قسمت ثبت‌نام مشاوران املاک سایت “ایران املاک” ثبت‌نام کردند، امضای دیجیتال تهیه کنند. برای انجام این کار شما به سخت‌افزار امضای دیجیتال احتیاج دارید. پس از تهیه سخت‌افزار مذکور، صاحب جواز باید با در دست داشتن مدارک زیر به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند:

اصل و کپی شاسنامه
اصل و کپی کارت ملی
اصل و کپی پروانه کسب
مهر مشاور املاک

 

۲-بعد از انجام مرحله قبل، تمامی مفاد قرارداد مانند تاریخ قرارداد، مبلغ فروش، رهن و اجاره، تاریخ تحویل ملک، بیعانه پرداخت شده، امکانات خانه و … در سامانه معاملات املاک کشور ثبت و کد رهگیری ملک معامله شده توسط مشاورین املاک گرفته می‌شود.

۳-پس از آن که قرارداد در سامانه تایید شد، کد رهگیری برای شما پیامک می‌شود که نشان‌دهنده تایید قرارداد است. قرارداد تایید شده در سه نسخه چاپی در دسترس است. یک نسخه آن نزد مشاور املاک باقی می‌ماند و دو نسخه دیگر به طرفین معامله داده می‌شود. دقت کنید که در هر سه نسخه و در بالای هرکدام از آن‌ها باید کد QR چاپ شده و برچسب هولوگرام نیز موجود باشد تا بتوان از اصالت آن اطمینان حاصل کرد.

۴-بعد از این که قرارداد شما ثبت و برای آن کد رهگیری صادر شد، می‌توانید با استعلام کد رهگیری، از صحت قرارداد خود مطمئن شده یا به جزئیات آن دسترسی پیدا کنید. شما با در دست داشتن کد رهگیری قرارداد که از طریق پیامک نیز برای شما ارسال شده است و کد ملی‌تان، به دو روش می‌توانید استعلام کد رهگیری خود را دریافت کنید:

به سایت ایران املاک مراجعه کرده و از بخش خدمات منوی بالای صفحه، گزینه “استعلام کد رهگیری” را انتخاب کنید. پس از وارد کردن کد ملی، کد رهگیری قرارداد خود و کد امنیتی تصویر، دکمه جستجو را زده و از کد رهگیری خود استعلام بگیرید.
شما می‌توانید با ارسال کد ملی و کد رهگیری به شماره ۱۱۰۲۰۳۰۰۱ به صورت کدملی#کد رهگیری قرارداد، از جزئیات قرارداد مطلع شوید. فقط دقت داشته باشید که عدد اول باید کد ملی و عدد دوم کد رهگیری باشد.

هزینه دریافت کد رهگیری املاک چقدر است؟
طبق قانون دریافت کد رهگیری برای طرفین معامله هزینه ندارد و مشاور املاک موظف است با درخواست طرفین، کد رهگیری را از سامانه دریافت کند. با این وجود ممکن است بسیاری از مشاورین املاک برای فرار از مالیات طرفین را مجاب کنند که دریافت کد رهگیری لزومی ندارد. اما به هیچ وجه اشتباه نکنید و حتما برای ملک معامله شده کد رهگیری دریافت کنید.

هزینه دریافت کد رهگیری برای مشاوران املاک بسیار ناچیز است و در صورتی که مشاور املاک برای دریافت کد رهگیری از طرفین معامله مبلغی را درخواست کند که خارج از حق کمیسیون املاک است، می‌توان موضوع را با اتحادیه مشاورین املاک در میان گذاشت و شکایت را پیگیری کرد.

برای دریافت کد رهگیری باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
ملاک صحت معاملات پیش از اخذ کد رهگیری، دریافت تاییدیه کد پستی توسط خریدار است. به گونه‌ای که افراد پیش از انجام هر معامله باید به شرکت پست مراجعه کنند و تاییدیه‌ای برای واحد مسکونی و کد پستی خود دریافت کنند. حتما کد پستی ملک خود را از اداره پست دریافت کنید و تاییدیه لازم را بگیرید و به هیچ وجه به کدپستی‌های درج شده در پشت کارت ملی اکتفا نکنید.
تنها بنگاه‌ها و مشاورین دارای مجوز اتحادیه می‌توانند قرارداد رسمی به همراه کد رهگیری و هولوگرام تنظیم کنند. برای صحت معامله، حتما قرارداد خود را در آژانس‌ها و بنگاه‌های املاک معتبر و رسمی تنظیم کنید.
پس از تحویل قرارداد، مشخصات دو طرف قرارداد را به دقت بررسی کنید تا مشخصات فردی به اشتباه ذکر نشده باشد. همچنین از داشتن کد QR قرارداد و برچسب هولوگرام در بالای قرارداد اطمینان حاصل کنید.

سوالات متداول:
کد رهگیری چیست؟
کد رهگیری املاک ۱۳ رقمی است و از طریق پیام کوتاه فروشنده فروشنده و خریدار فرستاده می‌شود. از نظر اتحادیه مشاوران املاک و شورای حل اختلاف، معاملاتی معتبر هستند که حتما در متن مبایعه‌نامه کد رهگیری ذکر شده باشد.

گرفتن کد رهگیری بر عهده چه کسی است؟
مشاوران املاک موظف به اخذ کد رهگیری برای معاملات هستند.

چگونه کد رهگیری بگیریم؟
تمامی خریداران و فروشندگان موظف‌اند تا با ارائه مدارک به یک مشاور املاک، از طریق سامانه‌ی ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور مشخصات ملک خود را ثبت کنند. پس از پرینت گرفتن اطلاعات، یک بارکد دوبعدی در سمت راست قرارداد (که در سه نسخه تنظیم می‌شود) حک می‌شود. این بارکد شامل مشخصات معامله (نام خریدار، آدرس خریدار، فروشنده، مستاجر، آدرس کامل ملک) می‌باشد.

استعلام کد رهگیری به چه صورت است؟
در روش اول به سایت ایران املاک مراجعه کرده و از بخش خدمات منوی بالای صفحه، گزینه استعلام کد رهگیری را انتخاب کنید. پس از وارد کردن کد ملی، کد رهگیری قرارداد خود و کد امنیتی تصویر، دکمه جستجو را زده و از کد رهگیری خود استعلام بگیرید. در روش دوم شما می‌توانید با ارسال کد ملی و کد رهگیری به شماره ۱۱۰۲۰۳۰۰۱ به صورت کدملی#کد رهگیری قرارداد، از جزئیات قرارداد مطلع شوید. فقط دقت داشته باشید که عدد اول باید کد ملی و عدد دوم کد رهگیری باشد.

مشاوران املاک برای اینکه بتوانند کد رهگیری بگیرند، چه مراحلی را باید طی کنند؟
باید بعد از اینکه در قسمت ثبت‌نام مشاوران املاک سایت “ایران املاک” ثبت‌نام کردند، امضای دیجیتال تهیه کنند. برای انجام این کار شما به سخت‌افزار امضای دیجیتال احتیاج دارید. پس از تهیه سخت افزار مذکور، صاحب جواز باید با در دست داشتن مدارک زیر به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند:
اصل و کپی شاسنامه، اصل و کپی کارت ملی، اصل و کپی پروانه کسب، مهر مشاور املاک

کد رهگیری چگونه از فروش ملک به چندین نفر جلوگیری می‌کند؟
اگر قولنامه‌ای کد رهگیری داشته باشد، فروشنده ملک نمی‌تواند ملک را به چند نفر بفروشد. زیرا بلافاصله پس از صادر شدن کد رهگیری برای اولین معامله، کد پستی ملک معامله شده در سامانه سراسری معاملات مسکن، ملک قفل می‌شود و در فهرست املاک فروش رفته قرار می‌گیرد.

با استفاده از کد رهگیری، به چه اطلاعاتی از ملک می‌توان دست پیدا کرد؟‌
می‌توان به اطلاعات بدهی‌های ملک، در طرح بودن یا نبودن ملک و… دسترسی پیدا کرد.

آیا با داشتن کد رهگیری پیگیری‌های حقوقی و قضایی ملک راحت است؟
بله. قرارداد‌هایی که دارای کد رهگیری هستند در مراجع قضایی اعتبار زیادی دارند و به راحتی می‌توان نسبت به حقوق از دست رفته هریک از طرفین قرارداد اقدام کرد. مثلا مالک با در دست داشتن قرارداد دارای کد رهگیری می‌تواند مستاجر را وادار به تخلیه به موقع ملک کند و با در دست داشتن این قرارداد به راحتی می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه کرده و شکایت کند. فروشنده ملک نیز می‌تواند در صورت عدم دریافت مبلغ معامله و با در دست داشتن قرارداد، موضوع را پیگیری کند.

داشتن کد رهگیری چه مزیتی برای املاک در طرح ترافیک دارد؟
اینکه اگر شما در شهر‌هایی که طرح ترافیک در آن‌ها برقرار است زندگی می‌کنید و خانه‌ای که اجاره کرده‌اید در محدوده طرح ترافیک قرار دارد، برای استفاده از امتیازاتی که برای ساکنان در طرح ترافیک برای عبورو‌مرور درنظر گرفته شده است حتما باید قراردادی داشته باشید که دارای کد رهگیری باشد و در غیر این صورت نمی‌توانید برای دریافت این امتیازات اقدام کنید.

آیا برای اخذ کد رهگیری، طرفین معامله باید هزینه‌ای به بنگاه پرداخت کنند؟
خیر. هزینه اخذ کد رهگیری با مشاور املاک است.

دریافت کد رهگیری املاک الزامی است؟
طبق بخشنامه صادره وزارت صنعت، معدن و تجارت در دی‎ماه ۹۷، گرفتن کد رهگیری برای تمام قرارداد‌ها (اعم از خرید و فروش، رهن و اجاره) توسط مشاوران املاک الزامی است. طبق ماده ۲۸ قانون نظام امور صنفی، در صورتی که بنگاه‌های املاک قراردادی را بدون کد رهگیری صادر کنند، متخلف محسوب شده و با آن‌ها برخورد می‎شود.
حتما تا حالا به اهمیت اخذ کد رهگیری در معاملات مسکن پی بردید. به خریداران و حتی مستاجران توصیه می‌شود که در اولین اقدام برای اجاره یا خرید واحد مورد نظرشان، کد رهگیری دریافت کنند و اگر به مانع برخورد کردند، به راحتی از کنار این مساله عبور نکنند، بلکه پیگیری کنند تا هرچه سریع‌تر کد رهگیری را دریافت کنند.