دانستنی های بانکی؛ شماره شبا
شماره حساب بانکی بین‌المللی که مخفف International Bank Account Number (شماره حساب بین‌المللی بانک) است و به اختصار IBAN گفته میشود، یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی حسابهای بانکی است.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما , این استاندارد فرمت‌های مختلفی در کشورهای مختلف دارد. معمولاً از این کد هنگام واریز پول با واحد یورو به بانکهای کشورهای اروپایی استفاده میشود. از 11 دی ماه 1385 «اول ژانویه سال ۲۰۰۷ میلادی» بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، استفاده از این کد را برای حواله‌های ارزی اجباری کرده است.شماره شبا چیست ؟
شبا مستقل از نظام شماره گذاری داخلی هریک از بانکها است، اما در محاسبه شبا از شماره حساب مربوط به نظام شماره گذاری داخلی بانکها استفاده میشود. شبا مطابق با ضوابط IBAN تنظیم می شود.
ارقام کنترلی: عبارتند از ارقامی که به منظور حصول اطمینان از دریافت و ارسال کامل و بدون نقص یا تحریف شبا، بر مبنای مندرجات درونی شبا محاسبه و به عنوان بخش الزامی «شبا» بدان افزوده می شوند.
IBAN : حروف اختصاری «Internet Bank Account Number»، شناسه ایست که یک شماره حساب خاص را در یک بانک بصورت یکتا معرفی می کند. این شناسه مطابق با استاندارد بین المللی ISO-13616-2007 تولید شده و به منظور یکسان سازی شماره حسابهای بانکی در سطح بین المللی به منظور تسهیل تبادلات بین بانکی، مورد استفاده قرار می گیرد.
BBAN : حروف اختصاری «Basic Bank Account Number»، شناسه ایست شامل شناسه بانک که به صورت یکتا یک حساب خاص را در یک بانک در یک کشور خاص مشخص می کند.
قواعد ساختاری شبا:
طول شبا دقیقاً باید معادل ۲۶ کاراکتر باشد. شماره های کمتر یا بیشتر از ۲۶ کاراکتر مجاز نیستند .
استفاده از حروف فقط برای کد کشور دو رقم سمت چپ شبا مجاز است. بقیه اجزای شبا فقط می تواند دربرگیرنده اعداد باشد.
نمایش شبا:
IR0696000000010324200001
نمایش در اشکال نوشتاری: در اشکال نوشتاری، مانند فرمها و نامه ها، از سمت چپ، بین هر چهار کاراکتر، یک فاصله قرار می گیرد. در نتیجه کد شبا در فرم نوشتاری شامل ۶ دسته چهار کاراکتری و یک دسته ۲ کاراکتری در سمت راست خواهد بود. به عنوان مثال شبای مذکور در بند فوق به صورت زیر نوشته می شود:
IR06 2960 0000 0010 0324 2000 01
ساختار و اجزاء شبا:
| جزء | BBAN | CD | CC |
| توضیح | شماره حساب پایه | کد کنترلی | کد کشور: ثابت= IR |
| طول | ۲۲ رقم | ۲ رقم | ۲ حرف |
CC به معنی کد کشور، در مورد تمامی حسابهای بانکی کشور براساس استاندارد ISO-3166-1 معادل دو حرف IR (حروف بزرگ لاتین) است. کد کشور فقط بخش حرفی شبا محسوب می شود.
CD به معنی طول دو رقم ارقام کنترلی یا چک دیجیت شناسه شبا است.
BBAN طول ۲۲ رقمی است که شماره پایه حساب بانکی را تشکیل می دهد.
کد شبای بانکها مطابق با جدول زیر تنظیم می شود:
| ردیف | نام بانک | شناسه بانک |
| 1- | بانک اقتصاد نوین | ۰۵۵ |
| 2- | بانک پارسیان | ۰۵۴ |
| 3- | بانک پاسارگاد | ۰۵۷ |
| 4- | پست بانک ایران | ۰۲۱ |
| 5- | بانک تجارت | ۰۱۸ |
| 6- | موسسه اعتباری توسعه | ۰۵۱ |
| 7- | بانک توسعه صادرات | ۰۲۰ |
| 8- | بانک رفاه | ۰۱۳ |
| 9- | بانک سامان | ۰۵۶ |
| 10- | بانک سپه | ۰۱۵ |
| 11- | بانک سرمایه | ۰۵۸ |
| 12- | بانک صادرات ایران | ۰۱۹ |
| 13- | بانک صنعت و معدن | ۰۱۱ |
| 14- | بانک کارآفرین | ۰۵۳ |
| 15- | بانک کشاورزی | ۰۱۶ |
| 16- | بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران | ۰۱۰ |
| 17- | بانک مسکن | ۰۱۴ |
| 18- | بانک ملت | ۰۱۲ |
| 19- | بانک ملی ایران | ۰۱۷ |
چگونه شماره شبا حساب بانکی خود را دریافت کنیم ؟
مزایای استفاده از شبا
شبا تمام اطلاعات یک شماره حساب معمولی را دارد. با دانستن شماره شبا میتوانید وجه را به آن منتقل کرده یا از طریق آن پول دریافت کنید، بدون اینکه نگران سایر جزئیات حساب باشید.
برای حواله هایی که از شماره شبا در آنها استفاده می شود، نیاز به دانستن، ذکر و کنترل هیچگونه اطلاعاتی نظیر نام بانک، نام یا کد شعبه، شماره حساب، نوع حساب و درگیری با کدهای مختلف و گوناگون ندارید. تمامی این داده ها در شبا وجود دارند.
اگر اشتباه یا سهوی در ورود شبا پیش آید، سامانه های بانکی از اشتباه مشتری (در اعلام شبا) یا متصدی بانک (در ورود اطلاعات شبا) آگاه شده و آن را گزارش می کنند. به این معنی که اگر مشتری یا متصدی بانک یک یا چند رقم از شماره شبا را به اشتباه وارد کند، سیستم با کنترل محتوای شبا به او اعلام می کند که اشتباهی رخ داده است و باید شبای وارد شده مجدداً کنترل شود.
ساز و کار شبا امکان خطای مشتری و متصدی بانک در ورود اطلاعات حساب و ارسال وجه به حساب های دیگر را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.
سامانه های حواله الکترونیکی کشور ساتنا و پایا براساس شبا فعالیت می کنند؛ بنابراین دانستن شماره شبای حساب برای انجام حواله بین بانکها برای همه مشتریان بانکها ضرورت دارد.
مدت زمان انتقال وجه از طریق شماره شبا
اگر از یک بانک به بانک دیگر حواله پایا زده شود (یعنی مبالغ کمتر از 50 میلیون تومان نقل و انتقال بین بانکی) واریز وجوه مربوطه بین 2 تا 8 ساعت زمان می برد تا به بانک مقصد واریز شود.
این در حالی است که پیش از این تسویه سامانه های پایا بین 2 تا 3 ساعت زمان می برد.
این موضوع نارضایتی هایی در بین برخی صنوف و مشتریان ایجاد کرده است.
پیش از این اگر ساعت 8 صبح در یک بانک حواله پایا زده می شد وجه مربوطه حدود ساعت 10 در بانک مقصد عملیات واریز صورت می پذیرفت.
اما در حال حاضر اگر ساعت 8 حواله پایا ثبت شود مبلغ آن پس از ساعت 16 به حساب مربوطه در بانک مقصد واریز می شود.
تسویه سامانه های شاپرک نیز از چند روز پیش سر و صدای زیادی را در بین اصناف و بازاریان به وجود آورده است.
بانک مرکزی برای این تسویه های دیر هنگام اعلام می کند در صورتی که اطلاعات کارت بانکی سرقت شده باشد دارنده کارت می تواند در این مدت از سرقت اطلاعات حساب جلوگیری نماید.
نکات مهم
هر درخواست انتقال وجه از 17:00 شب الی 4:00 صبح تا ساعت 5:00 روز بعد به بانک مقصد منتقل می شود.
هر درخواست انتقال وجه از 5:00 الی 16:00 حدود ساعت 17:00 به حساب مقصد واریز می گردد.
از حدود 20 دقیقه به آخرین زمان پاسخگویی پایا (17:00) احتمال اینکه وجه در روز بعد به بحساب مقصد واریز شود افزایش وجود دارد.
در صورتی که تاریخ موثر انتقال مصادف با یکی از ایام تعطیل باشد ، انتقال در اولین روز کاری انجام خواهد شد
درخواست انتقال وجه جاری در نزدیکترین سیکل ممکن انجام و در غیر اینصورت به سیکل بعدی موکول خواهد شد
مطابق قوانین بانک مرکزی ، سقف مجاز انتقال وجه در هر تراکنش پایا حداکثر مبلغ پانصد میلیون ریال است.
یکی از مواردی که هنگام واریز وجه نقد برای مشتریان بانکی سوال ایجاد می‌کند این است که انتقال وجه با شبا چقدر طول می‌کشد و تفاوت آن با شماره حساب یا شماره کارت چیست؟ و اگر تفاوتی وجود ندارد چرا سامانه‌ها مختلف از روش‌های گوناگونی برای انتقال وجه استفاده می‌کنند؟
در جواب این سوال باید متذکر شد که اساساً شبا پروتکلی برای پرداخت نیست بلکه نوعی شناسه بانکی است. از طرف دیگر سرعت عملیات انتقال وجه به سامانه‌ای که برای این منظور استفاده میشود بستگی دارد. بنابراین لازم است مقدمه‌ای کوتاه بر شبا و سامانه‌های مختلفی که از این شناسه برای تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند، گفته شود.
شبا چیست؟
شماره حساب بانکی ایرانیان یا معادل بین الملی آن که مخفف International Bank Account Number (شماره حساب بین‌المللی بانک) است و به اختصار IBAN گفته میشود، یک استاندارد بین‌المللی برای شناسایی حسابهای بانکی می‌باشد. این استاندارد فرمت‌های مختلفی در کشورهای مختلف دارد. معمولاً از این کد هنگام واریز پول با واحد یورو به بانکهای کشورهای اروپایی استفاده میشود. شماره شبا در ایران جهت انتقال وجه بین بانکی و بین المللی استفاده میشود. در پست شماره شبا چیست و نحوه استفاده از شبا چگونه است؟ میتوانید اطلاعات جامعی در مورد شماره شبا کسب کنید.
نحوه دریافت شماره شبا
هر شماره حساب بانکی، قابل تبدیل به یک شماره شبا می‌باشد. برخی بانکها امکان تبدیل شماره کارت به شماره شبا را نیز فراهم کرده‌اند. از طریق صفحه راهنمای دریافت شماره شبا راهنمای جامعی برای تبدیل شماره کارت به شبا یا شماره حساب به شبا برای تمام بانکهای کشور را ملاحضه بفرمایید.
در ادامه سامانه‌های مختلفی که برای انتقال وجه با استفاده از شماره شبا در حال حاضر قابل استفاده هستند، با ذکر مزایا و معایب بررسی می‌گردند.
۱. پایا
پایاپای الکترونیک (پایا) زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله‌ها و انتقال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل می‌دهد. «پایا» به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند دستور پرداختهای متعدد را از طرف بانکها دریافت، پردازش و برای انجام به بانکهای مقصد ارسال نماید. متناظراً بانکها نیز می‌توانند دستور پرداختهای مشتریان خود را به صورت انفرادی یا انبوه دریافت و برای پایاپای و انجام در بانکهای مقصد به «پایا» ارسال کنند.
سامانه پایاپای الکترونیک در درون خود دارای دو هسته جداگانه «انتقال اعتبار» و «برداشت مستقیم» است که ارایه خدمات ارزش‌افزوده را برای بانکها میسر می‌سازند.
در حال حاضر با استفاده از سامانه پایا ارسال به بانک در ساعت‌های مشخصی و به صورت دسته‌ای از بانک مبدا به بانک مقصد و در ساعات ۴ عصر و ۴ صبح صورت می‌گیرد. بنابراین انتقال وجه با این سامانه ممکن است تا ۱۲ ساعت طول بکشد. البته لازم به ذکر است انتقال وجه پایا، تنها در روزهای کاری صورت می‌پذیرد.
کاربرد اصلی این سامانه، مکانیزه کردن پرداختهای خرد بین بانکی با تعداد انبوه برای مشتریان است که پس از تکمیل مراحل پیاده سازی، ارائه خدمات از طریق اینترنت را نیز میسر می‌سازد. به کمک این سامانه، بانکهای عضو آن می‌توانند بنا به درخواست مشتری، دستور واریز و یا برداشت وجوه در حسابهای سایر بانکها صادر نمایند.
بانک مرکزی با پیاده سازی این سامانه، امکان حواله الکترونیکی پول از حسابی در یک بانک به حسابی در بانک دیگر (بین بانکی) را فراهم کرده است. مشتریان بانکها با استفاده از پایا می توانند پول را از حساب خود به حسابی در بانک دیگر به صورت الکترونیکی حواله نمایند.
۲. ساتنا
ساتنا سرنام عبارت سامانه تسویه ناخالص آتی می‌باشد که از آذر ۱۳۸۵ به منظور پوشش انتقالات بینبانکی الکترونیک راه‌اندازی شده است.
ساتنا سامانه‌ای الکترونیکی است که پردازش و تسویه تراکنش‌های بینبانکی و دستور پرداختهای فوری را به صورت انفرادی و آنی انجام می‌دهد؛ و جایگزین چکهای رمزدار بین بانکی و اسکناس و چکهای مسافرتی است.
در این سامانه مشتریانی که در بانک دارای یکی از انواع حساب (جاری، پس‌انداز و مدت‌دار) می‌باشند، می‌توانند نسبت به انتقال وجه (مبالغ بیش از یکصد و پنجاه میلیون ریال) به حساب خود یا سایر افراد در سایر بانکها در همان روز اقدام کنند. ساتنا جایگزین کاملی برای چکهای رمزدار بینبانکی است. در حال حاضر زمان لازم برای انتقال وجه با استفاده از این سامانه بین ۲ ثانیه تا ۲۰ دقیقه در بانکهای مختلف متفاوت است.
تسویه مبادلات بینبانکی در این سامانه به‌صورت آنی، قطعی، نهایی و برگشت‌ناپذیر انجام می‌گیرد، مشروط بر اینکه حساب تسویه بانک دارای مانده کافی برای انجام تسویه باشد، در غیر اینصورت مبادلات تا تأمین نقدینگی و تا پایان روز در صف انتظار قرار گرفته و در صورت عدم تأمین نقدینگی، درخواست‌های مربوطه ابطال و برگشت داده می‌شوند. بنابراین این سامانه برای دو کاربرد اساسی بانکها، شامل تسویه بینبانکی و انجام پرداختهای کلان و تجاری ایجاد شده است.
سامانه پایا (سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی)
برای مبالغ پایین‌تر با تکرر بیشتر استفاده میشود. برای ثبت حواله پایا سه راه وجود دارد:
۱- شعبه بانک: در این حالت حداکثر مبلغ انتقال ۵۰۰ میلیون ریال است.
۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ هر حواله پایا از این روش ۱۵۰ میلیون ریال است. اما مجموع مبالغ انتقال در هر روز نباید بیشتر از ۶۰۰ میلیون ریال باشد.
۳- موبایل بانک: با استفاده از موبایل بانک هم می‌توان حواله پایا ثبت کرد. حداکثر مبلغ قابل انتقال از این طریق ۱۵۰ میلیون ریال است.
سامانه ساتنا
برای انجام ساتنا دو راه وجود دارد:
۱- شعبه بانک: که در این حالت مبلغ انتقال نامحدود است.
۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ انتقال با این روش با استفاده از رمز ثابت ۵۰۰ میلیون ریال و با استفاده از دستگاه توکن ۲ میلیارد ریال است.
