آزادسازی سهام عدالت از جمله اقدامات مهمی بود که از چند سال گذشته در دستور کار مسئولان قرار گرفت، با توجه به اینکه رییس سازمان خصوصی سازی وعده آزادسازی آن را تا پایان آبان ماه سال جاری داده بود اما براساس پیگیری‌های صورت گرفته این اقدام بسیار زودتر از موعد مقرر اجرا و در تاریخ ۹ اردبیهشت ماه به دستور رهبر معظم انقلاب آزاد شد.

از فردای روز آزادسازی سهام عدالت، اقدامات مربوط در دستور کار قرار گرفت و به سهامداران فرصت داده شد تا با ورود به سامانه www.samanese.ir  نسبت به تعیین روش مدیریت خود تصمیم‌گیری و اعلام کنند که آیا می‌خواهند سهام عدالت در اختیار خودشان باشد و خود نسبت به سهام مدیریت و مالکیت داشته باشند و یا به دنبال این هستند که سهام به صورت غیرمستقیم از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مورد معامله قرار بگیرند.

آزادسازی سهام عدالت در حالی از روز نهم اردیبهشت ماه به مرحله اجرا رسید که دارندگان این سهام تا هشتم خرداد ماه فرصت داشتند با مراجعه به سامانه سهام عدالت به نشانی www.samanese.ir روش مستقیم را برای فروش سهام خود انتخاب کنند که البته این مهلت در ابتدا تا ۱۵ خرداد تمدید شد اما باز هم این فرصت یک روز دیگر تا ۱۶ خردادماه و در نهایت تا ۲۹ خرداد ماه تمدید شد، بعد از پایان مهلت مقرر، سیستم به صورت خودکار روش غیرمستقیم را برای مابقی سهامداران که در تعیین روش مدیریت مشارکت نداشتند انتخاب خواهد کرد.

بر این اساس باید گفت در صورت انتخاب روش مدیریت مستقیم توسط مشمولان سهام عدالت، آنها مالکیت و مدیریت سهام خود را بصورت مستقیم و بدون واسطه در اختیار می‌گیرند، در انتخاب روش مدیریت مستقیم مشمولان فقط مدیر سهام خود در ۳۶ شرکت بورسی و فرابورسی در سبد سهام عدالت می‌شوند و مدیریت باقی سهام‌شان در شرکت‌های غیربورسی سهام عدالت در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت قرار می‌گیرد.

در مقابل در روش غیرمستقیم هر چند مالکیت سهام در اختیار سهامداران عدالت است، اما مدیریت این سهام در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری قرار گرفته و قرار است در آینده مشمولان سهامدار این شرکت‌ها شوند و فروش سهام عدالت این دسته از مشمولان نیز در قالب فروش سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی صورت خواهد گرفت و آنان قادر به دریافت سود سالیانه هستند.

ساز و کار مربوط به نحوه معاملات سهام عدالت به دستور رهبر معظم انقلاب در اختیار شورای عالی بورس قرار گرفت که از همان ابتدا رییس سازمان خصوصی‌سازی به خبرنگار ایرنا اعلام کرد تا پایان تابستان همه اقدامات مربوطه به آزادسازی سهام عدالت را انجام خواهیم داد و زودتر از آبان ماه که وعده آن را داده بودیم این کار را به اتمام می‌رسانیم.

در ابتدا بیشتر کارشناسان تصور می‌کردند که مراحل آزادسازی سهام عدالت نیاز به فرصتی چند ماهه داشته باشد در حالی که برخلاف تصورات ایجاد شده شورای عالی بورس به صورت اضطراری جلسه‌ای را برگزار و تصمیمات لازم را در خصوص معاملات سهام عدالت اتخاذ کرد.

براساس این جلسه به مشمولان سهام عدالت که روش مدیریت مستقیم را انتخاب کرده بودند فرصت داده شد تا با مراجعه به بانک‌هایی که شماره شبای خود را برای دریافت سود در سامانه سهام عدالت ثبت کرده‌اند، فرم فروش وکالتی ۳۰ درصد از سهام خود را پر کرده و یکی دو روز بعد، وجه حاصل از فروش این قسمت از سهام عدالت خود را دریافت کنند.

در این زمینه اعلام شد مشمولانی که دارای کد معاملاتی هستند نیازی به مراجعه به بانک‌ها ندارند و می‌توانند از طریق کد بورسی که در اختیار دارند به فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت خود اقدام کنند.

به دنبال آن، روح الله میرصانعی، دبیرکل کانون کارگزاران بورس اعلام کرد که دارندگان سهام عدالت می‌توانند با مراجعه به ۱۰۸ سایت کارگزاری دارایی سهام عدالت خود را مشاهده کنند و سهامداران می‌توانند با کد ملی و شماره رهگیری وارد سامانه سهام عدالت شوند و نسبت به داد و ستد سهام خود تصمیم بگیرند.

میر صانعی بیان کرد: در گام اول دارندگان این سهام می‌توانند ۳۰ درصد از سبد سهام خود را بفروش برسانند و با مراجعه به کارگزاری سفارشات خود را ارسال و کارگزار فردای روز سفارش، اقدام به فروش کند، البته سهام عدالت به قیمت بازار همان روز بفروش می‌رسد.

یکی از تفاوت‌هایی که در روش آزادسازی مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد این است که سهامدارانی که روش آزادسازی مستقیم را انتخاب می‌کنند برای دریافت سود مجامع ۳۶ شرکت سهام عدالت باید به بانک‌هایی مختلف که از سوی این شرکت‌ها اعلام می‌شود مراجعه کنند در حالی که افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب می‌کنند تنها از طریق یک حساب سود همه ۳۶ شرکت سهام عدالت را دریافت خواهند کرد.