طرح خانههای کوچک مقیاس (35 متری) از سوی شهرداری تهران به وزارت کشور ارسال شده است. این طرح در چند روز گذشته انتقادات زیادی را از سوی صاحبنظران در پی داشته است. مجموع برآوردها از این انتقادات این گونه است که دولت به جای ساخت خانه های کوچک و ناکارآمد از ابزارهای مالیاتی بر خانههای خالی برای جلوگیری از سرمایهای شدن مسکن استفاده کند.
اخیرا عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران از ارسال طرح خانههای کوچک مقیاس (35 متری) به وزارت کشور خبر داده و گفته است: «این موضوع در کارگروه ویژه مسکن در حال بررسی است و منتظر تصمیم نهایی هستیم». وی با بیان اینکه متولی اصلی این موضوع سازمان نوسازی است و در ضوابط طرح تفصیلی اجازه ساخت واحدهای 35 متری وجود دارد، تاکید کرده است: «طبق این طرح به هر ساختمان اجازه داده شده تا 20 درصد واحدهایش را کوچک مقیاس و حداکثر 35متر بسازد». گرچه پیشنهاد ساخت واحدهای مسکونی کوچک با هدف خانهدار کردن اقشار پایین جامعه مطرح شده؛ اما نکته حائز اهمیت دلیل ارائه این طرح است. در واقع این کاهش بیش از 50 درصدی تولید مسکن در سالهای اخیر و رشد فعالیتهای سوداگرانه بوده که موجب افزایش قیمت مسکن شده و مردم را از خرید خانه دور کرده است.
لذا به گفته کارشناسان ساخت خانههای کوچک راهکار جبران سیاستهای اشتباه سالهای گذشته در حوزه مسکن نیست و بدون در نظر گرفتن عوامل اصلی رشد قیمت و بر طرف کردن آنها، ارائه طرحهای عجولانه همچون ساخت خانه با متراژ پایین، صرفاً سوداگری در زمین را افزایش میدهد و این موضوع افزایش مجدد قیمت تمام شده مسکن را به دنبال خواهد داشت.
به عنوان یک تجربه، این سیاست در برنامه دوم توسعه کشور با عنوان «پاک» که به معنای پس انداز، انبوهسازی و کوچکسازی است، طی سالهای ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ در دستور کار دولت قرار گرفت و زمانیکه مردم ایران خانههای شخصی ۲۰۰ متری را کوچک میدانستند، به دلیل رشد قیمت مسکن، ساخت آپارتمانهای ۷۵ متری آغاز شد. بررسی روند قیمتی مسکن طی این سالها نشان میدهد قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران از ۸۰ هزار تومان در سال ۷۴ به ۱۸۴ هزار تومان در سال ۷۸ رسیده است؛ به عبارتی در طی این ۵ سال بیش از ۱۳۰ درصد رشد قیمتی در مسکن اتفاق افتاده و روند افزایش قیمت متوقف نشده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند ریشه اصلی التهابات در بازار مسکن، سرمایهای شدن این کالای اساسی است؛ به طوریکه حدود 77 درصد از واحدهای مسکونی ساخته شده را تقاضاهای سرمایهای خریداری میکنند و خرید آنها نیز برای مصرف نیست؛ بنابراین طبیعی است که با این روند قیمت مسکن روز به روز افزایش یابد و نبض بازار در دست سوداگران قرار گیرد. بنابراین تا زمانیکه با ابزارهای مالیاتی همانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر خانههای خالی جلوی این پدیده گرفته نشود؛ با ساخت خانههای کوچک حتی ۱۵ متری نیز نمیتوان مردم را خانهدار کرد.
علاوه بر موارد مذکور به گفته بسیاری از کارشناسان مشکل دیگری که طرح اعلام شده برای ساخت خانهها با چنین متراژی ایجاد میکند، کاهش فرزندآوری در کشور است؛ که این مسئله با سیاستهای کلی نظام (فرزندآوری) همخوانی ندارد.
در این خصوص محمدرضا رضایی کوچی، رییس کمیسیون عمران مجلس گفت: «ساخت مساکن ۳۵ متری موجب ترغیب جوانان به تشکیل زندگی های مجردی می شود که این مسئله، تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را برای ما به دنبال دارد.»
وی گفت: «ما بارها اعلام کرده این که تصویب و اجرا این طرح به هیچ وجه به صلاح نیست و قطعا ساخت مساکن 35 متری تبعات بسیاری را برای جامعه به دنبال خواهد داشت.» رییس کمیسیون عمران مجلس به خانه ملت گفت: «طرح خانههای کوچک مقیاس مغایر با سیاست های شهرسازی و تولید مسکن در کلانشهری مانند تهران است، قطعا اجرای این طرح ترکیب جمعیتی خانواده ها را دستخوش تغییر خواهد کرد.»
رضایی کوچی تصریح کرد: «قطعا تولید مساکن 35 متری موجب ترغیب جوانان به تشکیل زندگی های مجردی می شود که این مسئله، تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را برای ما به دنبال دارد. این موضوع واضح و مبرهن است که هیچ خانواده ای حتی کوچک ترین خانواده نمی پذیرد که در خانه 35 متری زندگی کند، از این رو مسیر برای تجردگرایی جوانان فراهم می شود.»
رئیس کمیسیون عمران مجلس افزود: «وزارت کشور ضرورت دارد با تولید مساکن 35 متری مخالفت کند، البته دولت باید نسبت به تولید مسکن گسترده و انبوه اقدام کند، اما این مساکن باید متناسب با جمعیت خانواده های ایرانی باشد.»
لذا به گفته کارشناسان ساخت خانههای کوچک راهکار جبران سیاستهای اشتباه سالهای گذشته در حوزه مسکن نیست و بدون در نظر گرفتن عوامل اصلی رشد قیمت و بر طرف کردن آنها، ارائه طرحهای عجولانه همچون ساخت خانه با متراژ پایین، صرفاً سوداگری در زمین را افزایش میدهد و این موضوع افزایش مجدد قیمت تمام شده مسکن را به دنبال خواهد داشت.
به عنوان یک تجربه، این سیاست در برنامه دوم توسعه کشور با عنوان «پاک» که به معنای پس انداز، انبوهسازی و کوچکسازی است، طی سالهای ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ در دستور کار دولت قرار گرفت و زمانیکه مردم ایران خانههای شخصی ۲۰۰ متری را کوچک میدانستند، به دلیل رشد قیمت مسکن، ساخت آپارتمانهای ۷۵ متری آغاز شد. بررسی روند قیمتی مسکن طی این سالها نشان میدهد قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران از ۸۰ هزار تومان در سال ۷۴ به ۱۸۴ هزار تومان در سال ۷۸ رسیده است؛ به عبارتی در طی این ۵ سال بیش از ۱۳۰ درصد رشد قیمتی در مسکن اتفاق افتاده و روند افزایش قیمت متوقف نشده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند ریشه اصلی التهابات در بازار مسکن، سرمایهای شدن این کالای اساسی است؛ به طوریکه حدود 77 درصد از واحدهای مسکونی ساخته شده را تقاضاهای سرمایهای خریداری میکنند و خرید آنها نیز برای مصرف نیست؛ بنابراین طبیعی است که با این روند قیمت مسکن روز به روز افزایش یابد و نبض بازار در دست سوداگران قرار گیرد. بنابراین تا زمانیکه با ابزارهای مالیاتی همانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر خانههای خالی جلوی این پدیده گرفته نشود؛ با ساخت خانههای کوچک حتی ۱۵ متری نیز نمیتوان مردم را خانهدار کرد.
علاوه بر موارد مذکور به گفته بسیاری از کارشناسان مشکل دیگری که طرح اعلام شده برای ساخت خانهها با چنین متراژی ایجاد میکند، کاهش فرزندآوری در کشور است؛ که این مسئله با سیاستهای کلی نظام (فرزندآوری) همخوانی ندارد.
در این خصوص محمدرضا رضایی کوچی، رییس کمیسیون عمران مجلس گفت: «ساخت مساکن ۳۵ متری موجب ترغیب جوانان به تشکیل زندگی های مجردی می شود که این مسئله، تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را برای ما به دنبال دارد.»
وی گفت: «ما بارها اعلام کرده این که تصویب و اجرا این طرح به هیچ وجه به صلاح نیست و قطعا ساخت مساکن 35 متری تبعات بسیاری را برای جامعه به دنبال خواهد داشت.» رییس کمیسیون عمران مجلس به خانه ملت گفت: «طرح خانههای کوچک مقیاس مغایر با سیاست های شهرسازی و تولید مسکن در کلانشهری مانند تهران است، قطعا اجرای این طرح ترکیب جمعیتی خانواده ها را دستخوش تغییر خواهد کرد.»
رضایی کوچی تصریح کرد: «قطعا تولید مساکن 35 متری موجب ترغیب جوانان به تشکیل زندگی های مجردی می شود که این مسئله، تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را برای ما به دنبال دارد. این موضوع واضح و مبرهن است که هیچ خانواده ای حتی کوچک ترین خانواده نمی پذیرد که در خانه 35 متری زندگی کند، از این رو مسیر برای تجردگرایی جوانان فراهم می شود.»
رئیس کمیسیون عمران مجلس افزود: «وزارت کشور ضرورت دارد با تولید مساکن 35 متری مخالفت کند، البته دولت باید نسبت به تولید مسکن گسترده و انبوه اقدام کند، اما این مساکن باید متناسب با جمعیت خانواده های ایرانی باشد.»